Artikel konusu Almanca öğrenenlerin en çok zorlandığı konulardan biri olarak gösterilir genelde.Bu bölümde bu konuya giriş yapacağız ve anlattıklarımızla bu konunun çok da karmaşık bir konu olmadığını göreceğinizi umuyoruz. Şunu belirtelim ki, eğer kelimeleri artikelleriyle beraber ezberlerseniz, bu konuda çok fazla bir probleminiz olmayacaktır. Fakat yine de biz bu konuyla ilgili geniş gruplandırmalar yapıp, hangi tür kelimelerin, hangi artikelle kullanıldığını inceleyeceğiz.Şimdi konumuza geçelim.
Almanca'da bütün cins isimlerin önünde artikel denilen "der, das, die" sözcüklerinden biri bulunur. Bu sözcüklerin Türkçe karşılıkları yoktur ve dilimize tam olarak çevrilemezler. Bu kelimeler önünde bulundukları ismin bir parçası gibidirler. Bir ismi öğrenirken muhakkak onun artikelini de sanki isimle beraber tek bir sözcükmüş gibi birlikte öğrenmek gerekir. Eğer artikelini öğrenmeden sadece kelimeyi ezberlerseniz, öğrendiğiniz kelime pek bir işe yaramayacaktır. Bunun nedenini ileriki bölümlerimizde net bir biçimde anlayacaksınız.
Artikel kelimesi bazı kaynaklarda "tanımlık", bazılarında da "tanım edatı" olarak geçer. Bunun yanında artikeller bir çok sözlük ve kaynakta aşağıda gösterilen şekilde kısaltılarak gösterilir. Lütfen gösterilen kısaltma harflerini aklınızdan çıkarmayınız.
Artikeller çoğu kaynakta şu şekilde kısaltılarak gösterilir:
der artikeli m veya r harfleri kullanılarak gösterilir.
die artikeli f veya e harfleri kullanılarak gösterilir.
das artikeli n veya s harfleri kullanılarak gösterilir.
Yani bu, m veya r harfleriyle gösterilen kelimenin artikeli "der" olacak,
f veya e harfleriyle gösterilen kelimenin artikeli "die" olacak,
n veya s harfleriyle gösterilen kelimenin artikeli "das" olacak demektir.
Ek bilgi olarak, bu harfler Almanca'da eril, dişi ve nötr cins (Maskulinum, Femininum, Neutrum) kelimelerinin baş harfleri kullanılarak ve "der, das, die" kelimelerinin son harfleri kullanılarak oluşturulmuştur.
Genelde kaynaklar bu iki kullanımdan birini seçerek kaynağın tümünde ya "m - f - n" harflerini ya da "r - s - e" harflerini kullanırlar.
Almanca'da iki tür artikel grubu mevcuttur.
|
Bunlar ;
1)Belirli Artikeller 2)Belirsiz Artikeller (olumlu-olumsuz) şeklindedir.Bu bölümde birinci grubumuz olan belirli artikeller konusunu inceleyeceğiz.Ama önce belirli ve belirsiz kavramlarını açıklayalım. Belirli kavramıyla, bilinen yada daha önceden bahsi geçmiş olan, daha önceden görülmüş olan,boyu,eni,rengi vs. özellikleri bilinen varlıklar kastedilmiş olur. Belirsiz kavramıyla ise herhangi, rastgele bir varlık kastedilmiş olur. Bu açıklamalarımızı aşağıda vereceğimiz örneklerle iyice anlaşılır duruma getireceğiz. Aşağıda verilen örnek cümleleri incelerseniz iki kavram arasındaki farkı rahatça anlayabilirsiniz. Örnekler: 1- Babası Ali'den kitabı getirmesini istedi. 2- Babası Ali'den bir kitap getirmesini istedi. Yukarıdaki birinci cümleyi inceleyelim: Babası Ali'den kitabı getirmesini istemiş, fakat nasıl bir kitaptır bu? rengi nedir? adı nedir? nerededir? yazarı kimdir? Bütün bunlar belirtilmemiştir. Belirtilmediğine göre Ali, cümleden hangi kitabı getireceğini anlıyor ve getiriyor.Yani bu bahsi geçen kitap biliniyor, rastgele bir kitap değil. Yani Ali kitap kelimesiyle hangi kitabın belirtildiğini anlıyor. O halde burada belirli artikel kullanılabilir demektir. İkinci cümlede ise: Babası Ali'den bir kitap,yani herhangi bir kitap getirmesini istiyor. Kitabın burada yazarı, rengi, boyu, adı vs. önemli değil. Herhangi bir kitap olması yeterli. Kitap olsun da, nasıl olursa olsun gibilerinden bir cümle. O halde burada da belirsiz artikel kullanılacaktır. Daha iyi anlaşılması için örneklerimize devam edelim: Örneğin Ali'nin odasına bir masa lazım. Ali ile babasının konuşmaları şu şekilde olsun; Ali : Baba, odama bir masa alalım. Burada alınacak masa belirsizdir. Çünkü "bir masa" denmiş.Özellikleri belli mi? Hayır belli değil.Yani herhangi bir masa kastediliyor. İkinci cümle şu şekilde olsun: Ali : Baba, odama o masayı alalım. Bu cümleden anlaşılıyorki masa daha önceden görülmüş ya da masanın bahsi daha önceden de geçmiş. Yani bahsedilen masayı iki taraf da biliyor. Burada belirlilik söz konusu olduğundan,belirli artikel kullanılır. Bir kaç cümle daha yazalım; - Bu akşam TV'de bir dizi var. (dizi kelimesi belirsiz) - Bu akşam TV'de yine o dizi var. (dizi kelimesi belirli) - Bir elbise almam lazım. (elbise belirsiz) - O elbiseyi mutlaka almam lazım. (elbise belirli) - Gidip bir çiçek alalım. (çiçek belirsiz) - Gidip çiçeği sulayalım. (çiçek belirli) Belirli ve belirsiz kavramlarını yukarıdaki cümlelerle anlatmaya çalıştık. İşte, cümlelerde kullanılan belirli kelimeler için belirli artikeller, belirsiz kelimeler için ise belirsiz artikeller kullanılır. Almanca'da belirli artikeller, der, das ve die olmak üzere üç tanedir. BELİRSİZ ARTİKELLER (UNBESTİMMTE ARTİKEL)
Belirsiz artikeller olumlu ve olumsuz olmak üzere ikiye ayrılır. Belirsiz artikeller bilinmeyen, belirsiz, herhangi bir varlığı kasdetmek için kullanılırlar. (Bir önceki bölümde verilen örnekleri inceleyiniz.) OLUMLU-BELİRSİZ ARTİKELLER Almanca'da ein ve eine olmak üzere iki tane olumlu-belirsiz artikel mevcuttur. Ein (ayn) ve eine (ayne) kelimeleri Türkçe'de "bir" anlamına gelirler. Ein, der ve das artikelinin olumlu-belirsizidir Eine, die artikelinin olumlu-belirsizidir. Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz: der Fisch : balık ein Fisch : bir balık (herhangi bir balık) der Baum : ağaç ein Baum : bir ağaç (herhangi bir ağaç) das Buch : kitap ein Buch : bir kitap (herhangi bir kitap) das Kind : çocuk ein Kind : bir çocuk (herhangi bir çocuk) die See : deniz eine See : bir deniz (herhangi bir deniz) die Sprache : lisan eine Sprache : bir lisan (herhangi bir lisan) Örneklerden de anlaşılacağı gibi belirsiz cins isimlerin önünde "der" yerine "ein", "das" yerine "ein" ve "die" yerine "eine" kullanılmaktadır. Şimdi olumsuz-belirsiz artikellere bakalım: OLUMSUZ-BELİRSİZ ARTİKELLER Ein ve eine artikellerinin olumsuzları da mevcuttur.Bunlara da olumsuz-belirsiz artikeller denir. Ein artikelinin olumsuzu "kein" dir (kayn). Eine artikelinin olumsuzu "keine" dir (kayne). Kein ve keine, Türkçe'ye "değil" veya "hiçbir" anlamında çevrilebildikleri gibi, cümle fiiline eklenen olumsuzluk takılarıyla da (-me,-ma) çevrilebilirler. Artikelleri şöyle bir toparlayacak olursak: "der" artikelinin olumlu belirsizi "ein", olumsuz belirsizi "kein" dir. "das" artikelinin olumlu belirsizi "ein", olumsuz belirsizi "kein" dir. "die" artikelinin olumlu belirsizi "eine", olumsuz belirsizi "keine" dir. Aşağıdaki örnekleri ineceleyiniz. der Fisch : balık ein Fisch : bir balık kein Fisch : "bir balık değil" veya "hiçbir balık" das Kind : çocuk ein Kind : bir çocuk kein Kind : "bir çocuk değil" veya "hiçbir çocuk" die Tasche : çanta eine Tasche : bir çanta keine Tasche : "bir çanta değil" veya "hiçbir çanta" Bu bölümle beraber Almanca'da bulunan belirli artikeller (der,das,die), olumlu-belirsiz artikeller (ein,eine) ve olumsuz belirsiz (kein,keine) olmak üzere artikel grupları hakkında bilgiler verdik. Bir sonraki bölümde artikellerin kullanım alanlarını inceleyeceğiz. Almanca'da genel olarak bütün cins isimler artikellerle beraber kullanılır.Özel isimlerin ise artikeli yoktur.
Fakat bazı durumlarda cins isimlerin artikelsiz kullanıldığını ya da özel isimlerin artikellerle beraber kullanıldığını görebilirsiniz. Bu bölümde bir kaç istisnai durum hakkında bilgiler vereceğiz. Almanca'da genel olarak şu durumlarda cins isimlerle artikel kullanılmayabilir: -Emir cümlelerinde, hitap cümlelerinde, gazetelerde veya herhangi bir yerde yer alan ilanlarda, gazete manşetlerinde veya haber başlıklarında, makale türü yazılarla atasözü ve deyim niteliğindeki yazılarda genel olarak artikel kullanılmayabilir. Şu durumlarda ise özel isimler artikellerle beraber kullanılır: -Bazı ülke isimlerinde (die Türkei : Türkiye, die Vereinigten Staaten : ABD, die Niederlande : Hollanda, die Schweiz : İsviçre) isimleri daima artikellerle beraber kullanılır. Bunun yanında özel isim olmasına rağmen, cadde isimleri, dağ, göl, deniz, ırmak ve bunun gibi yer isimleri de artikellerle beraber kullanılabilir. |
