KARGO BEDAVA
4.8 (214 yorum)
850,00 TL KDV Dahil

ÇOK ALLELİK

-Bir karakteri oluşturan allel çeşidinin ikiden fazla olmasına çok allelik denir.

-Örneğin tavşanlarda kürk renginin, meyve sineğinde göz renginin, insanda kan gruplarının kalıtımında ikiden fazla allel gen rol oynar.

Bir karakterin kaç çeşit alleli olursa olsun diploit birey bu allelerden en fazla ikisine, haploit bireyler ise bir tanesine sahiptir.

Örneğin bir karakterin A1, A2, A3, A4 ... An şeklinde allelleri olsa bile diploit bireyde bunlardan sadece ikisi (A1A2, AA4, A2Agibi...), haploit bireylerde ise bu allellerden sadece biri (A1, A2, A3, A4 gibi…) bulunur.

 

- Bir popülasyonda bir karakterin kalıtımıyla ilgili çok allelik durumu söz konusu olduğunda, genellikle bu alleller arasında baskınlık bakımından bir hiyerarşi görülür. Büyük harf, seride yer alan diğer allellerin tümüne baskın olan aleli belirtmede kullanılır. Buna karşılık gelen küçük harf ise serideki diğer tüm allellerde çekinik olan aleli belirtir.

-Örneğin tavşanlarda tipik gri tavşan rengi (C), şinşila (cch), Himalaya (ch) ve albino (c) fenotiplerinin ortaya çıkmasından sorumlu aleller vardır. Bunlar arasındaki baskınlık hiyerarşisi C > cch > ch> c seklindedir.

 

Tavşanlardaki fenotipler

Baskınlık hiyerarşisine göre olası genotipleri

Gri tavşan

CC, Ccch, Cch, Cc

Şinşila

cchcch, cchch,  cchc

Himalaya

chch, chc

Albino

cc

- A, B, AB ve 0 kan gruplarının kalıtımını A, B ve 0 genleri sağlar. Bu genlerden A ve B genleri baskın, A ve B genleri birlikte bulunursa eş baskın, 0 geni ise çekiniktir. Bu durumda baskınlık hiyerarşisi (A = B) > 0 seklindedir.

 

KAN GRUBU GENETİĞİ

- A, B, AB ve 0 kan gruplarının kalıtımını A, B ve 0 genleri sağlar. Bu genlerden A ve B genleri baskın, A ve B genleri birlikte bulunursa eş baskın, 0 geni ise çekiniktir.

-Alyuvar yüzeyinde A antijeni varsa A grubu, B antijeni varsa B grubu, hem A hem de B antijenleri varsa AB grubu, antijen yoksa 0 (sıfır) grubu oluşur.

-Kan plazmasında ise antikorlar bulunur. A kan grubunun plazmasında anti B, B kan grubunun plazmasında anti A, 0 grubunun plazmasında hem anti A hem de anti B antikorları bulunur. AB kan grubunun plazmasında ise antikor yoktur.

 AB0 sistemi kan gruplarının fenotip ve genotipleri

Fenotip

(Kan grubu)

Genotipi

Alyuvardaki antijen

(aglutinojen)

Plazmadaki antikor

(Aglutinin)

Homozigot

Heterozigot

A

AA

A0

A

anti-B (B antikoru)

B

BB

B0

B

anti-A (A antikoru)

AB

-

AB

A ve B

Yok

0

00

-

Yok

anti-A ve anti-B

 -Rh faktörü: Rh faktörünü belirleyen gen, "R" simgesiyle gösterilir. Bir insanın kanında Rh antijeni bulunuyorsa Rh (+), bulundurmuyorsa Rh (-) kan grubundandır. İnsanların %85'i Rh(+), %15'i Rh(-) kan grupludur. Kan grubu Rh(+) baskın,   Rh(-) çekinik özelliktedir.

 Rh sistemi kan gruplarının fenotip ve genotipleri

Fenotip

(Kan grubu)

Genotip

Alyuvardaki antijen

Plazmadaki antikor

Homozigot

Heteozigot

Rh (+)

RR

Rr

Rh antijeni

Yok

Rh (-)

rr

-

Yok

Anti Rh oluşturabilir

 -Birbirleriyle uyumlu olan kan gruplarının bilinmesi kan nakilleri açısından son derece önemlidir. Eğer vericinin kanında alıcı için yabancı bir protein (A ya da B antijeni) varsa alıcı tarafından üretilen antikorlar (anti A ya da anti B) yabancı proteine tutunur ve kan hücreleri birbirine yapışarak kümelenir.Bu olaya çökelme (aglütinasyon) adı verilir.

-Kan nakillerinde neye dikkat edilir?

-Kan nakillerinde vericinin antijenine, alıcının ise antikoruna bakılır.

-Aynı antijenle aynı antikor bir araya gelirse (A antijeni+anti A antikoru gibi) çökelme olur.

-Kan nakillerinde vericinin antikorları dikkate alınmaz. Çünkü vericinin kanı ile birlikte gelen antikorlar alıcının bağ dokusu hücreleri tarafından yok edilir.

-Kan nakillerinde Rh faktörü de önemlidir. Aşağıdaki şemada Rh faktörleri arasındaki alışveriş gösterilmiştir.

 

Rh Kan uyuşmazlığı (eritroblastosis fetalis): Rh– bir anne ile Rh+ bir babadan Rh+ grubunda bir fetüsün oluştuğu durumlarda ortaya çıkar.

-Kan uyuşmazlığında baba Rh+, anne Rh- ve çocuk Rh+’dir.

-İlk hamilelikte doğum normal gerçekleşir. Ancak ikinci ve daha sonraki gebeliklerde yine Rh+ çocuğa gebe kalınırsa bu durumda ilk doğum esnasında anne kanında oluşan Rh antikorları çocuğa geçer ve çocuğun alyuvarlarını çökeltir.

 Kan gruplarının belirlenmesi:

-Laboratuvarlarda Anti – A, anti – B ve anti – D serumları kullanılarak kan grupları belirlenebilir.

Anti – A serumu ile çökelme varsa, A antijeninin olduğunu gösterir. A antijeni varsa A grubudur.

Anti – B serumu ile çökelme varsa, B antijenini olduğunu gösterir. B antijeni varsa B grubudur.

Anti – D serumu ile çökelme varsa, Rh antijeninin olduğunu gösterir. Rh antijeni varsa Rh + dir.

-Hem anti A hem de anti B serumlarının her ikisinde de çökelme varsa AB antijenleri birlikte var demektir. AB grubudur.